فقهای نامدار شیعه على بن بابویه قمى «على بن بابویه قمى،متوفى در سال329 ه.ق،مدفون در قم، پدر شیخ محمد بنعلى بن بابویه، معروف به شیخ صدوق است که در نزدیکى شهر رى مدفوناست.پسر محدث است و پدر فقیه و صاحب فتوا،معمولا این پدر و پسر،بهعنوان«صدوقین»یاد مىشوند.» (1) ابو الحسن على بن الحسین بن موسى بن بابویه،یکى از فقهاى نامدار و یکى ازاصحاب فتوى و اجتهاد،و در عصر خویش رئیس فقها و محدثین و پیشواى مردم قمبوده است.شیعیان در امور دینى به او مراجعاتى داشتهاند و فتوایش نزد همگان نافذ ومحترم بوده است. در بیان عظمت علمى و منزلت قدس و تقواى او،همین بس است که فقهاى مادر مواردى که حدیثى از اهل بیت عصمت و طهارت(ع)نرسیده باشد،و از او فتوایىدر آن زمینه وجود داشته باشد،فتاواى او را به علت نزدیک بودن به عهد امامت و عصرمعصوم(ع)، به منزله حدیث تلقى مىکردند و فتواى او را نشانى از وجود حدیث در آنزمینه قلمداد مىنمودند.چنانکه «شهید اول» در کتاب «ذکرى» با این تعبیر بیانفرمودهاند: «اصحاب ما، دستور العمل خود را از رساله على بن بابویه مىگرفتند، هنگامى کهدسترسى به نص روایت نداشتند،چون اعتماد و اطمینان کاملى به او داشتند.» (2) او تالیفات متعددى دارد.یکى از آنها کتاب«الشرایع»مىباشد که جهت فرزندعزیزش صدوق نوشته است و از دیگر آثار او:رسالة الاخوان،قرب الاسناد،تفسیرقرآن کریم،کتاب النکاح، النوادر،کتاب التوحید،الصلوة،مناسک الحج و...مىباشد. او نخستین مؤلف کتاب فقهى عارى از ذکر سند روایت مىباشد که توانستهاست کتاب فقهى را مجرد از سند روایت و مانند اثرى مخصوص به مؤلف ونشان دهنده فتوى و نظر او تالیف کند.و کتابى به همین سبک به نام«الشرایع»که به نام«الرسالة الى ابنه»هم خوانده مىشود، جهت پسر خود،صدوق به یادگار گذاشت.ظاهرامر این است،این کتاب همان است که«الفقه الرضوى»هم خوانده مىشود،چون درآغاز آن«قال على بن موسى»هست،از اینرو برخى چنین پنداشتهاند که مقصود از او،امام على بن موسى الرضا(ع)است. (3) او مورد عنایتخاصه حضرت امام زمان(عجل الله تعالى فرجه الشریف)واقعشده است.و نامهاى از سوى آن بزرگوار توسط حسین بن روح نوبختى به او رسیدهاست که متن آن در رجال نجاشى این گونه آمده است: «ابو الحسن على بن الحسین بن موسى بن بابویه قمى،شیخ بزرگ و پیشواىقمىها در روزگار خویش،فقیه و مورد وثوق آنان،او به عراق آمد و با ابو القاسم حسینبن روح(رحمه الله) ملاقات نمود و از او مسائلى را پرسید.سپس با او مکاتبه نمود واین مکاتبات توسط على بن جعفر بن اسود انجام مىپذیرفت.در یکى از این مکاتباتاز او مىطلبد که نامهاى را به محضر صاحب امر(عج)برساند که در آن نامه درخواستدعائى درباره فرزند صورت گرفته بود،پس در پاسخ او چنین آمد که ما از خداوندمتعال درخواست نمودیم که فرزندى به تو عنایت فرماید و به زودى دو فرزند ذکورنیکوکار و خیر نصیب تو خواهد شد...» پس از آن مکاتبه بود که ابو جعفر و ابو عبد الله از یک همسر ام ولدى متولدگردیدند.از ابو عبد الله حسین بن عبید الله آمده است که مىگفت:«از ابا جعفر مىشنیدمکه بارها مىگفت: «من با دعاى صاحب امر و امام زمان(عج)به دنیا آمدهام»و به اینعنایت افتخار مىنمود.» (4) على بن بابویه در سال329 ه.ق در همان سال رحلت ثقة الاسلام محمد بنیعقوب کلینى درگذشت،و در قم،نزدیک صحن مطهر حضرت معصومه(ع)مدفونگردید و مزارش معروف،و هم اکنون مورد زیارت و عنایت مردم مىباشد. از دیگر آثار او،کتاب التفسیر،النکاح،مناسک الحج،قرب الاسناد،التسلیم،الطب،المواریث، المعراج مىباشد.این تالیفات را عباس بن عمر کلودانى(رحمه الله)خبر داد و افزوده است هنگامى که او در سال 328 به بغداد آمد،از او اجازه روایتىدریافت نمودم. (5) او از سعد بن عبد الله اشعرى روایت نموده است و جعفر بن محمد قولویه،کاملالزیارات را از او روایت کرده است.» (6) «نجاشى»از عدهاى از اصحاب خود نقل کرده است که از مجمعى از اصحابشنیدهاند که: «پیش از ابو الحسن على بن محمد سمرى(ره)،یکى از نواب چهارگانه امامعصر(عج)بودیم که گفت:«خداوند رحمت کند على بن الحسین بن بابویه را به او گفتهشده است که او زنده است. »در پاسخ گفت:«نه،او امروز به رحمت ایزدى پیوست. تاریخ آن را یادداشت کردند و خبر رسید که او همانروز از دنیا رفته است.» (7) رحمت و رضوان خدا بر او باد پىنوشتها: 1- متن گفتار استاد شهید مرتضى مطهرى،آشنایى با علوم اسلامى،ص293 2- ریاض العلماء،ج 4،ص 8 3- ریحانة الادب،ج7،ص 401. 4- رجال نجاشى،ص 261،چاپ جامعه مدرسین. 5- رجال نجاشى،ص 262،کد معرفى 684. 6- معجم رجال الحدیث،ج 12،ص369،کد معرفى 8062- طبقات مفسران شیعه،ج 1،ص 598. 7- رجال نجاشى،ص 262. ****** منبع کتاب: فقهای نامدار شیعه (عقیقی بخشایشی)
| Design By : Pichak |
